Waarom als gebruiker zelf aan onderhoud doen?
Een aanzienlijk aantal problemen met bandopnemers in het algemeen, is te herleiden tot gebrekkig onderhoud en meer bepaald reiniging van het bandtransport. D.w.z. alle elementen van de bandopnemer waar de audio tape over glijdt.
Ja, inderdaad: “glijden” is wat de band moet doen en dat lukt niet met vervuilde bandgeleiders en audio koppen.
Bandgeleiders: het woord zegt het zelf al. Deze zorgen er voor dat de band geleid en uitgelijnd wordt volgens een bepaald pad langs de koppen en vermijden tevens dat de band heen-en-weer kan slingeren. Bandgeleiders worden voornamelijk vuil door afzetting van het bandmateriaal (oxide). Dit is sterk afhankelijk van de tape zelf en hoe die doorheen de jaren bewaard werd. Maar zelfs in optimale omstandigheden zijn er toch grote verschillen in degradatie van audio tapes van de jaren 70, 80 en 90. De fenomenen die hierbij optreden vormen een hoofdstuk apart. Later meer hierover…
Vervuilde bandgeleiders veroorzaken frictie en dus weerstand op een vlot transport. Die weerstand kan soms zo hoog oplopen, dat de motoren van de bandopnemer niet meer in staat zijn de band voort te trekken en de spoelen dus echt tot stilstand komen.
Als dit zich voordoet, of als de bandsnelheid tijdens weergave begint te verminderen, stop dan de bandopnemer meteen om een overbelasting van de motoren te voorkomen.
Audio koppen: de opname kop zet het audio signaal om in een magnetisch veld wat geregistreerd wordt door de lopende band, de weergave kop doet het omgekeerde. Het is daarbij cruciaal dat de band perfect contact maakt met de audio kop. Door vervuiling van de kop wordt de band als het ware opgetild, weg van het contactoppervlak van de kop. Zowel tijdens opname als weergave zal dit resulteren in een zwakker onstabiel audio signaal waarbij vooral de hoge tonen als eerste verdwijnen.
Wat zijn de do’s en don’ts?
Welke solventen kun je gebruiken om het bandtransport te reinigen?
Vroeger verkochten fabrikanten van bandopnemers ook reinigingskits met daarin een flesje met een reinigingsvloeistof. De samenstelling varieerde maar niet zelden ging het toen om schadelijke producten. In de jaren 70 en 80 waren de veiligheidsvereisten niet wat ze nu zijn.
Wat ik als (huidig) product kan aanraden:
- Gedenatureerde alcohol: dit is ethylalcohol die voor menselijke consumptie ongeschikt gemaakt is. Bvb. het product Ketonatus 96% wat door bepaalde warenhuisketens of drogisten verkocht wordt, is makkelijk te vinden.
- Isopropanol: is een secundair alcohol gebruikt om o.a. lenzen/glas te ontvetten of printplaten te reinigen. Ook geschikt om bandgeleiders en audio koppen te reinigen, maar mijn ervaring is dat hardnekkig vuil beter opgelost wordt met gedenatureerde alcohol.
- Voor echt vastzittende vervuiling waar bovenstaande niet helpen: aceton. Dit is echter een schadelijk product zowel voor de mens (enkel gebruiken in goed geventileerde ruimte), maar ook voor alle kunststof en rubber onderdelen van de bandopnemer. Ook de print (tekst, logo’s) op de behuizing en knoppen kan verdwijnen door aanraking met aceton.
Wees dus zeer voorzichtig met het gebruik van dit solvent!
Hoe reinigen?
Neem een ongebruikt wattenstaafje, dop het in solvent en veeg krachtig over de vervuilde bandgeleiders en koppen.
Veeg over de koppen enkel naar links en rechts, dus zoals de band over de koppen loopt. Veeg niet dwars op en neer.
Herhaal zo vaak als nodig met telkens een nieuw wattenstaafje tot alle bandresten verdwenen zijn. Dop geen vervuilde wattenstaafjes opnieuw in het solvent.